Vâiz ve Kussâs

Vâiz ve Kussâs:


Mescidlerde
müslümanlara nasihat edip, etkili sözlerle cemaatin dinî gayretlerini artırmaya
çalışan kimselere vâiz denilir. Hz. Peygamber, ashâbın istekli anlarını
gözeterek belli zamanlarda câmide vaaz veriyordu. Râşid halîfeler zamanında
Abdullah bin Mes'ud da bunu örnek alarak etrafında toplananlara haftada bir gün
vaaz etmeyi uygun bulmuştu. Hz. Ömer döneminde Temîm ed-Dârî, halîfe cuma namazı
için câmiye gelmeden önce vaaza başlardı. Hz. Osman döneminde de kendisine
haftada iki defa vaaz etme izni verilmişti ki bu zât, ilk kaas (çoğulu;
"kussâs", kıssacı, vâiz) olarak kabul edilir. Vâiz ve kaas tâbirleri çok
defa birbirinin yerine kullanılırsa da kussâs, daha çok, dinleyici toplamak
maksadıyla anlatımlarına asılsız hikâye, efsâne ve masallar karıştırdıkları için
vâizlerden ayrı değerlendirilmiş ve kendilerine iltifat edilmemesi istenmiştir.
Hz. Ali'nin Basra Câmiinde kussâsı kovduğu rivâyet edilir. Ancak kussâs, hemen
her dönemde câmilerde resmen görev yapıyordu.