d

d- Resim:

Heykel şeklinde olmayan, kâğıt,
sergi, örtü, duvar gibi yerlere yapılan resimler hakkındaki hadisler bunun
mutlak olarak haram veya helâl olduğunu göstermiyor; resmin konusuna, ressam
veya resmi kullananın maksadına ve kullanıldığı yere göre çeşitli hükümler
getiriyor. 1) Mukaddes sayılan, tapınılan, tanrılık izâfe edilen şeylerin ve
tâğutların resimlerin yapmak ve kullanmak haramdır. 2) İslâmî ahkâm ve ahlâka
aykırı olan çıplak insan vb. resimlerini yapmak ve kullanmak da haramdır. 3)
Bunların dışında kalan resimlerden canlılara ait olmayanları mubahtır, yapmak ve
kullanmak serbesttir. Nitekim İbn Abbas bir ressama, resim yasağını naklettikten
sonra şöyle demiştir: "İlle de yapacaksan ağaçların ve ruhu olmayan şeylerin
resimlerini yapman gerekir." (Buhârî, Büyû' 104; Müslim, Libâs 99) 4). Canlılara
gelince, hadislerden bir kısmı Peygamberimiz'in bunları tasvip etmediğini, diğer
kısmı ise, özellikle çiğnenen sergide, yaslanılan yastıkta, oturulan minderde...
olduğu zaman câiz gördüğünü ifade etmektedir. Bunlardan çıkan netice, böyle
resimlerin -dinî bir takdis ve ta'zîme götürmedikçe- câiz olduğudur. Titizlik
gösterilen nokta, tevhîdin korunmasıdır. Tahâvî'nin şu ifadesi bu anlayışı
destekliyor: "Rivâyet ettiğimiz hadisler, elbise üzerindeki resimleri,
yasaklanan resimlerin dışına çıkarmaktadır. Yasaklanan resimler, hıristiyanların
kilise duvarlarına yaptıkları veya bezlere yapıp astıkları resimler kabilinden
olanlardır." (Tahâvî, Şerhu Maâni'l-Âsâr, 4/282-288)
Resim (sûret) hakkındaki
hadislerden anlaşıldığına göre Rasûlullah, önceleri, tevhid inancı ruhlara
yerleşinceye kadar resim hakkında titiz davranmış, sonraları mahzuru olmayan
noktalarda ruhsatlar vermiştir. Bazı âlimler, canlı-cansız ayrımını göz önüne
alarak mücessem (üç boyutlu, gölgeli) olmayan veya hayatî bir uzvu eksik bulunan
resimleri de cansızlara katmış, câiz görmüşlerdir. Çünkü bunların, mezkür şekil
ve eksiklik içinde canlı olmaları mümkün değildir.