1

1-) İnsanın
Kendisini/Hevâsını (Basit Arzu ve Şehvetlerini) Tanrılaştırması:



İnsanların tevhidden sapıp şirke düşmelerinin
asıl sebebi; insanın kendi nefsine tapması, nefsini, yani kötü arzularını (hevâsını)
ilâh edinmesi ve diğer insanlara karşı üstünlük sağlayıp onları kendisine kul
etmek istemesidir. Kur'ân-ı Kerim bunu şu şekilde belirtmektedir: "(
Firavun:) ‘sizin en yüce Rabbiniz benim' dedi." (79/Nâziât, 24)
"Firavun milletine şöyle seslendi; ‘Ey kavmim! Mısır hükümdarlığı ve
memleketimde akan ırmaklar benim değil mi? Görmüyor musunuz?" (43/Zuhruf,
51) İnsan, büyüklük taslayınca, tuğyan eder, azgınlaşır; Rabbine
döneceğini unutur. "İnsan, azgınlık etmektedir, kendisini müstağnî/ihtiyaçsız
görerek. Şüphesiz dönüş Rabbinedir." (96/Alak, 4-5)

"Allah katında din İslâm'dır. Kitap verilenler,
kendilerine ilim geldikten sonra, başka değil, ancak aralarındaki bağy nedeniyle
ayrılığa düştüler."
(3/Âl-i İmrân, 10) Bağy; "hakka saldırı,
payına razı olmayıp başkalarının payına el uzatma, haksızlık etme, hased,
birbirini çekememezlik" mânâlarına gelir. İnsanları bağy etmeye iten, hevâ ve
heveslerinin peşine gitmeleri, kendi nefislerine tapınmalarıdır. "Hevâ ve
hevesini ilâh edineni gördün mü? Ona sen mi vekil olacaksın.?" (25/Furkan,
43) "Allah'tan bir hidâyet olmaksızın, kendi nefsine uyandan daha sapık kim
vardır?" (28/Kasas, 50)

Kendi nefsini ilâhlaştıran ve Allah'a değil de
kendisine tapan ve tapılmasını isteyenler; başkalarının haklarına el uzatmanın,
yalnız Allah'a İbâdet edildiği ve uyulduğu sürece mümkün olmadığını bilirler.
Çünkü, Allah'ın dini, adâleti emreder ve bütün insanları eşit olarak görür.
Şirk ise nefsini ilâh edinenlerin, insanları kendilerine kul etmeleri
ve sömürmeleri üzerine kuruludur. Bu yüzden tâğutlar, kendi nefislerini
ilâhlaştırmak için, ilkelerini kendilerinin tesbit ettikleri ve başkalarının
haklarını gasb üzere kurulu şirk düzenini isterler. Tâğutlar, ortaya attıkları
ilâhlara insanları taptırarak, aslında kendilerine kulluk ettirirler. Sosyal ve
siyasal anlamda şirk, insanların insanlara kulluk ettiği düzenin adıdır. Tevhid
de, kulun kula kulluktan kurtulup yegâne Yaratıcısına yönelmesidir.