Heykelin yasaklanma nedeni

Heykelin
yasaklanma nedeni:



Yukarıda zikredilen hadisler incelendiğinde
heykelin yasaklanma nedenini de ifade ettikleri görülür. İslâm bilginlerinin
ortaklaşa belirttiklerine göre heykelin yasaklanma nedeni, onları yapanların
Allah'ın yarattıklarına benzetmeye çalışmaları kendilerini yaratıcı yerine
koymuş olmalarıdır. Yasağın hikmeti ise, insanları putperestlikten
uzaklaştırmak, saf tevhid inancını şirk ve putperestlikten korumaktır. Çünkü
bütün kavimlere putperestlik heykel yoluyla girmiştir.

Âyette Nuh Peygamberin kavmi ile ilgili olarak
şöyle buyrulur: "Sakın ilâhlarınızı bırakmayın "ved ", "suvâ", "Yeğâus", "Nesr"
gibi putlarınızdan vazgeçmeyin, dediler. Böylece bir çok insanı sapıttılar. Sen
bu zâlimlerin sadece sapıklıklarını arttır." (71/Nuh, 23-24). Bunlar Nûh
kavminin Allah'tan başka kendilerine taptıkları putlarının adlarıdır. Abdullah
bin Abbas ve Muhammed bin Kays'tan şöyle dediği nakledilmiştir: Âyette adı geçen
put isimleri Nuh kavminin bazı sâlih kimselerinin adlarıydı. Bu kimseler
öldükten sonra, şeytan onların birer heykelinin dikilmesini öğütleyerek: "siz
onların yaptıklarını bu heykeller aracılığıyla hatırlar ve yaparsınız." der.
Şeytanın bu yanıltmasına kanan insanlar o sâlih kimselerin heykellerini yaparak
dikerler. Önceleri güzel amelleri hatırlamada birer araç olan heykeller, bir kaç
nesil geçtikten sonra nitelik değiştirir ve kendilerine tapınılan birer put
halini alırlar. İşte İslâm'dan önceki arap toplumunda bu putları yeni ilavelerle
devir almış ve onlara tapınırken İslâm güneşi doğmuştur (İbn Kesir, Muhtasaru
Tefsiri İbn Kesir, 7. baskı, Beyrut 1402/1981, III, 554).

Sonuç olarak, İslâm'ın heykel yasağının
kökeninde tevhid inancını korumak, yaratmada yüce yaratıcıya benzemeyi
engellemek, mahrem yerleri tasvire karşı tedbir almak ve zararı faydasından çok
olan bir alanda israfı önlemek gibi sebebler yatar. Diğer yandan İslâm'da ne Hz.
Peygamberin ve ne de din büyüklerinin heykellerle tasvir edilmeye ihtiyaçları
yoktur. Onlar mû'minlerin gönüllerinde taht kurmuş, mesaj ve doktrinleri İslâm
toplumunda baş tacı edilmiştir. Hatta İslâm Peygamberi sözle aşırı övmeyi bile
yasaklamıştır. O şöyle buyurur: "Hristiyanların Meryem oğlu İsa'yı övdükleri
gibi beni övmeyiniz. Yalnız, ‘Allah'ın kulu ve elçisidir' deyiniz" (Buhârî,
Enbiyâ 48; Ahmed bin Hanbel, Müsned, I/23, 24, 47, 55).

[1]









[1] Şamil
İslâm Ansiklopedisi, c. 2, s. 397-399