Şeyh

Şeyh:



Çoğulu; Meşâyih, şüyûh, eşyâh. Yaşlı, ihtiyar,
pîr, bey, önder, kabile başkanı. Tasavvufta; a) Nefsinden fâni Hak'ta bâki velî,
Hak dostu. b) Tâliplere rehberlik etmek ve onları irşâd etmek ehliyetine ve
liyâkatine sahip olan insan-ı kâmil, rehber, delil, mürşid. Şeyh, kâmil ve
mükemmildir; başkalarını da kemâle erdirir. Şeyh-i tarikat: Mürid ve
müntesiblerini, bir annenin bebeğini terbiye etmesi ve yetiştirmesi gibi terbiye
edip yetiştiren şeyh. Tarîkat şeyhleri böyledir. Bunlar mürid ve müntesiblerinin
mal, beden ve ruhları üzerinde mutlak olarak söz sahibidirler. Mürid ne dil, ne
kalb ile şeyhine itiraz edebilir. Şeyhine "hayır!" diyen bir mürid iflâh bulmaz.
Şeyhe karşı işlenen günahın tevbesi olmaz. Şeyhin önündeki mürid, gassâlin
önündeki cenâze gibidir, irâdesi yoktur; şeyh ona hangi şekli verirse onu
muhâfaza eder, şeyhte fâni olmak Allah'ta fâni olmanın mukaddimesidir. Allah'a
giden yol, şeyhten geçer. Şeyhi olmayanın şeyhi şeytandır. Şeyh keşif ve kerâmet
sahibidir. Allah'ın arz üzerindeki halifesidir. Allah adına hareket eder. Şeyh,
Hz. Peygamber'in nâibidir, Onun temsilcisidir.