1

1) İnsanın
Kendisini/Hevâsını (Basit Arzu ve Şehvetlerini) Tanrılaştırması:


İnsanların tevhidden sapıp
şirke düşmelerinin asıl sebebi; insanın kendi nefsine tapması, nefsini, yani
kötü arzularını (hevâsını) ilâh edinmesi ve diğer insanlara karşı üstünlük
sağlayıp onları kendisine kul etmek istemesidir. Kur'ân-ı Kerim bunu şu şekilde
belirtmektedir:
"( Firavun:) ‘sizin en yüce
Rabbınız benim' dedi." (79/Nâziât, 24)
"Firavun milletine şöyle
seslendi; ‘Ey kavmim! Mısır hükümdarlığı ve memleketimde akan ırmaklar benim
değil mi? Görmüyor musunuz?" (43/Zuhruf, 51)
İnsan, büyüklük
taslayınca, tuğyan eder, azgınlaşır; Rabbine döneceğini unutur.
"İnsan, azgınlık etmektedir,
kendisini müstağnî/ihtiyaçsız görerek. Şüphesiz dönüş Rabbinedir." (96/Alak,
4-5)
"Allah katında din
İslâm'dır. Kitap verilenler, kendilerine ilim geldikten sonra, başka değil,
ancak aralarındaki bağy nedeniyle ayrılığa düştüler." (3/Âl-i İmrân,
10)
Bağy; "hakka saldırı, payına
razı olmayıp başkalarının payına el uzatma, haksızlık etme, hased, birbirini
çekememezlik" mânâlarına gelir. İnsanları bağy etmeye iten, hevâ ve heveslerinin
peşine gitmeleri, kendi nefislerine tapınmalarıdır.
"Hevâ ve hevesini ilâh
edineni gördün mü? Ona sen mi vekil olacaksın.?" (25/Furkan, 43)
"Allah'tan bir hidâyet
olmaksızın, kendi nefsine uyandan daha sapık kim vardır?" (28/Kasas, 50)
Kendi nefsini ilâhlaştıran ve
Allah'a değil de kendisine tapan ve tapılmasını isteyenler; başkalarının
haklarına el uzatmanın, yalnız Allah'a ibâdet edildiği ve uyulduğu sürece mümkün
olmadığını bilirler. Çünkü, Allah'ın dini, adâleti emreder ve bütün insanları
eşit olarak görür. Şirk ise nefsini ilâh edinenlerin, insanları
kendilerine kul etmeleri ve sömürmeleri üzerine kuruludur. Bu yüzden tâğutlar,
kendi nefislerini ilâhlaştırmak için, ilkelerini kendilerinin tesbit ettikleri
ve başkalarının haklarını gasb üzere kurulu şirk düzenini isterler. Tâğutlar,
ortaya attıkları ilahlara insanları taptırarak, aslında kendilerine kulluk
ettirirler. Sosyal ve siyasal anlamda şirk, insanların insanlara kulluk ettiği
düzenin adıdır. Tevhid de, kulun kula kulluktan kurtulup yegâne Yaratıcısına
yönelmesidir.