Estetik

Estetik:

Estetik kelimesi, Grekçe'de
"duyum, duyular, algı" anlamına gelen aisthesis yahut "duyu ile algılamak"
mânâsındaki aishanesthaiden gelir. Genellikle "güzelliğin bilimi" diye tarif
edilmekle beraber, bu târifin sınırlarını çoktan aşmış bir disiplin olan
estetik, sanat tarihi, sosyoloji, antropoloji ve hatta biyoloji ile dirsek
teması bulunan felsefî ve psikolojik teoriler toplamı olarak ele alınabilir.
Sanat eserinin ortaya konulması, bir varlık alanı olarak sanat eseri, sanat
eseriyle ilişkileri açısından tabiat, sanat eserinin değerlendirilmesi (sanat
eleştirisi), zevk ve bunlarla ilgili yan konuları içine alan bir bilgi
dalıdır.
Bu çerçevede oluşturulmuş
estetik teorileri, kökleri Greko-Latin kültürüne uzanan bir dünya görüşü (yahut
gerçeklik kavrayışı) temeline dayandığı için, Batı dışındaki kültürlerin
sanatlarını açıklamakta yetersiz kalmaktadır. Özellikle İslâm sanatlarını (daha
doğrusu, müslümanların sanat eserlerini) açıklarken, bütünüyle Batı sanatları ve
felsefesi etrafında oluşmuş bir kavram çerçevesine atıfta bulunmak, kaçınılmaz
olarak yanlış değerlendirmelere yol açacaktır. İslâm medeniyet dâiresinde yer
alan kültürlerin hemen tamamı, bu medeniyet dairesine girdikten sonra İslâmî
dünya görüşü yönünde büyük bir dönüşüme uğramış; sanat gelenekleri de aynı
şekilde, yeniden biçimlenmiştir. Bölgelerarası farklılıklar bulunmakla beraber,
müslümanların sanatları olarak ortaya çıkan bütün ürünlerde, İslâmî temel
prensiplerin değişen ölçülerde uygulandığı görülmektedir.