Güzelliği

Güzelliği, Güzel ve Mükemmel Davranışı İfade Eden
Kavram; İhsân

İhsân:

İhsân kelimesi, ‘hasene'
kelimesinden türemiştir. Bütün güzellikleri ve rağbet edilen şeyleri ifade eder.
İhsân; güzellik, uygunluk, güzel olan şeyi en güzel şekilde yapmak demektir.
İhsân ahlâkının iki yönü vardır: 1- Başkasına iyilik etmek, nimet kazandırmak,
yardımcı olmak ve bütün bunları güzellikle yapmak, 2- Amelde ihsân, yani bir
şeyi güzel bir bilgi ile bilmek (meselâ Allah'ı) veya bir şeyi güzel bir amelle
yapmak. Hz. Ali (r.a.) diyor ki: "İnsanlar güzel yaptıkları şey üzerine
değerlendirilir." Yani, insanlar, hakkında bildikleri şeye tâbi olurlar,
insanlarla ilgili bildikleri şeyler de onların yaptıkları güzel işlerdir.
Kur'an'da "Allah her şeyi güzel
bir şekilde yarattı' deniliyor ve ‘ihsân' kelimesi kullanılıyor. Eğer insanlar
hep ihsân üzere olurlarsa, yani hep güzel işler yaparlarsa, davranışlarını
‘ihsân' üzere gösterirlerse, bunun karşılığı olarak ‘ihsân' görürler, güzellikle
muâmele edilirler. İhsân ahlâkı, adâletten daha kapsamlı bir güzel huydur. Çünkü
adâlet anlayışında, karşıdakinin hakkını vermek varken, ihsânda ise daha
fazlasını vermek, daha güzeli ile karşılık verme anlayışı vardır.
Adâletli olmayı, dinimiz bir
farz olarak, bir gereklilik olarak müslümanlara emrediyor. Ancak ihsân, bundan
daha kapsamlı ve üstün olduğu için onu hem emrediyor, hem de fazlasını tavsiye
ediyor. İhsân sahibi olanlara Allah ‘muhsin' demekte ve onları övmektedir:
"Kim, din yönünden güzellik
ve iyilik yaparak (ihsân sahibi) olarak yüzünü Allah'a teslim edip dosdoğru
İbrâhim dinine tâbi olan kimseden daha güzel olabilir? Allah, İbrâhim'i dost
edinmişti." (4/Nisâ, 125).
Allah, ihsân sahibi olan
muhsinlerle beraberdir, onları sever, onları korur, onlara dünya ve âhirette
iyilikler verir (2/Bakara, 195; 3/Âl-i İmrân, 134, 147; 5/Mâide, 13, 85, 93; 7/A'râf,
57; 9/Tevbe, 120; 29/Ankebût, 69 vd.).
İhsân, aynı zamanda Allah'ı
görüyor gibi ibâdet etmektir. Meşhur Cibrîl hadisinde Peygamberimiz ‘ihsân'ı
şöyle tanımlamıştır: "Allah'a O'nu görüyormuşçasına ibâdet etmendir. Her ne
kadar sen O'nu görmüyorsan bile O seni görüyor." (Buhârî, İman 37; Müslim,
İman 1, hadis no: 8; Tirmizî, İman 14, hadis no: 2738; Ebû Dâvud, Sünne 16,
hadis no: 4695; İbn Mâce, Mukaddime 9, hadis no: 63, 64; Nesâî, İman 6). Burada
bizzat Allah'ı görmek değil; Allah'ın sıfatlarını, Rabliğini ve azametini göz
önünde bulundurmak kast ediliyor. Mü'min, ibâdetini ihsân üzere yapar, yani en
güzel şekilde, ibâdetin amacına ve hikmetlerine uygun bir şekilde yapar. Bu da
Allah'ı görüyor gibi bir duygu içerisinde olmakla mümkündür.