a

a) Muvazzafa veya vazife harâcı.



Tarıma elverişli arâzî için dönün (cerîb) başına
miktarı kesin olarak belirlenen vergi olup, Hz. Ömer (ö. 23/643) tarafından
geniş Irak ve Sûreyi topraklarına bu çeşit vergi uygulanmıştır. O, her cerîb (60
x 60 zira' = 1600 m') için, yetiştirilen ürün cinsinden bir kafiz (yaklaşık 18
kg) ve bir dirhem alıyordu. Verginin nisbeti, ekin ve meyve bahçelerinin
cinsine, arâzînin sulama ve verim durumuna göre değişik olur. Devletin bu
vergiyi miktar olarak serbestçe tayin etmesi, azaltması, hatta bazı yöre halkım
bundan muaf tutması mümkündür. Nitekim Hz. Ömer'in, Hilvan yakınındaki Sevâd
hurmalıklarını haraçtan muaf tuttuğu bilinmektedir. Sahibinin arâzîyi işletip
işletmemesi vergiyi etkilemez. Onun toprağa yerleşmiş olması yeterlidir.