Klasik Fıkıhta Ribâyı



Klasik Fıkıhta
Ribâyı/Fâizi Câiz Gösteren Tavırlar



a- Câiz Olan
İşlemlerin İstismarıyla İlgili Örnekler



1- Âriyye
Meselesi:


Ağaçtaki yaş ve
taze hurmanın, elde mevcut kuru hurma karşılığında yaklaşık ve tahminî olarak
satın alınmasına âriyye denilir (Buhârî, Büyû' 4; Müslim, Büyû' 14). Ve bunun
câiz olduğunda ittifak vardır. Halbuki ulemâ, bunun benzeri olan her şeyi ribâ
-en azından fadl ribâsı- sayıp reddetmektedirler. Ulemâ bu çelişkiyi izah için,
"esasta ribâ olan böyle bir alım-satım işlemine cevaz verilmesinin sebebi, hurma
ziraatiyle uğraşan çiftçilerin buna ihtiyaç duymalarıdır" demektedirler. Bundan
çıkan sonuç şudur: Ribâ ihtiyaç sebebiyle ve ihtiyaç derecesi oranında meşrû ve
mubah görülebilir. Zira hurma ziraati ile meşgul olanlarlara tanınan bu hakkın,
öbür zirâî ürünleri üretenlere ve geçimlerini başka yollardan sağlayan değişik
meslek sahiplerine de tanınmasından daha doğal bir şey olamaz. Hurma
yetiştiricisine kolaylık gösterirken, diğer ürünleri üretenlere aynı kolaylığı
göstermemek eşitlik ve adâlet esaslarına uymayan son derece mantıksız bir şey
olur.