b

b- Harâc-ı Mukaseme:



Öşürde olduğu gibi, elde edilecek ürünün
kendisine, ondalık hesabı ile konulan vergiye de bu ad verilir. Bu verginin
oranı ürünün I/4,1/3 veya 1/2 ölçüsündedir (el-Kâsânî, a.g.e., II, 63).

Hz. Peygamber, Hayber ve Fedek arâzîlerine bu
çeşit bir vergi koymuş ve bu yerlerde oturan yahudilerden 1/2 oranında, yani
çıkan ürünün yarısını vergi olarak almıştır (Ebû Yûsuf, a.g.e., 55). Yahudiler
bu iki yerdeki arâzîleri üzerinde mülkiyet haklarını kaybetmişler ve "yarıcı"
olarak çalışmaya başlamışlardır. Bu yüzden onlardan alınan gelirlere vergi
olarak bakmak tartışılabilecek bir konudur. Ancak bunlar harcama yerleri
bakımından haraç hükmündedir (bk. Celal Yeniçeri, İslâm'da Devlet Bütçesi,
İstanbul 1984,191,192; İslâm İktisadı, İstanbul, 1980, 244 vd).