Zimmet Akdinin Niteliği

Zimmet Akdinin Niteliği:



İslâm müctehitleri, zimmet akdinin müslümanlar
için bağlayıcı (lazım) bir akit olduğunda görüş birliği içindedirler.
Müslümanlar tek yanlı irade ile böyle bir anlaşmayı bozamazlar. Gayri müslimler
için ise bağlayıcı olmayan bir akittir. Hanefîlere göre kitap ehli ile yapılan
zimmet sözleşmesi aşağıdaki üç sebepten birisi ile bozulabilir:

a-Zimmî'nin müslüman olması,

b-Dâru'l-harbe kalmak üzere geçmesi,

c- Bir bölgede üstünlüğü sağlayarak, İslâm
toplumuna karşı savaş açmaları. Bu üç sebebin dışında meselâ; cizye vermekten
kaçınmak, Hz. Peygamber'e dil uzatmak, bir müslümanı öldürmek veya müslüman bir
kadınla zina etmek gibi sebeplerle zimmet akdi bozulmuş olmaz. Çünkü İslâm
Devleti zimmîyi cizye vermeye zorlayabilir, suç işlediğinde ise ceza hükümlerini
uygulayabilir. İslâm Devleti, cizye karşılığında onların kendi inançları üzere
kalmalarına izin verdiğine göre, diğer halleri küfrün altında kalır (el-Kâsânî,
a.g.e., VII, 112 vd.; İbnü'l-Hümâm, Fethu'l-Kadîr, VI. 381; el-Meydânî, el-Lübâb,
IV,147).

Çoğunluk fakihlere, İmâmiyye Şîa'sına ve
Zeydiye'ye göre kitap ehli ile yapılan zimmet akdi cizye ödemekten veya İslâm'ın
kendilerini ilgilendiren genel hükümlerini uygulamaktan kaçınmaları yahut İslâm
Devleti'ne karşı toplu isyana kalkışmaları halinde bozulmuş sayılır. Çünkü
bunlar zimmet akdinin gerektirdiği hususlardır. Bunlara uymamak akdin
bozulmasını gerektirir. Şâfiîlerde sağlam görüşe göre, zimmîlerin ma'siyetleri
işlemesi, zimmet sözleşmesinde şart koşulmadıkça akdi bozmaz.