2

2- Harâc arâzîsi.



Bunlar, harâc vergisine tabi olan yerler olup,
kökünde ehl-i küfre ait iken İslâm ordusu tarafından zorla fethedilen
topraklardır. İslâm Devleti bu topraklan eski gayr-i müslim sahiplerinin elinde
bırakır. Müslüman olmadıkları sürece şahısları için "cizye", müslüman olsun veya
olmasınlar, arâzîleri içinde "harâc" koyar. Irak, Şam ve Mısır toprakları gibi
(el-Kâsânî, Bedâyiu's-Sanâyi', II, 57 vdş İbnü'l-Hümâm, Fethu'l-Kadîr, IV, 358
vd; el-Meydânî, el-Lübâb, IV, 137, 139; el-Fetâvâ'ı Hindiyye, el-Emiriyye tab'ı,
II, 219).

Hanefî ve Zeydîlere göre, İslâm Devleti, zorla
fethedilen topraklar hakkında seçim hakkına sahiptir. Dilerse bu toprakları, Hz.
Peygamberin Hayber uygulamasında olduğu gibi müslümanlar arasında paylaştırır,
dilerse, gayri müslim olan eski sahiplerinin efinde bırakır ve şahısları için
ciıye, arâzîleri için de harâc koyar. Böylece, bu arâzîler harâc arâzîsi,
üzerinde yaşayan halk da zimmet ehli olur. İbn Âbidin (ö. 1252/1836) bu konuda
şöyle der: "Düşmandan zorla alınan yerleri, ğanîmet hakkı sahiplerine, eğer
bunlara ihtiyaçları varsa daha uygundur. Çünkü bu yolla, müslümanlara gelecek
için bir güç meydâna getirilmiş olur" (es-Serahsî, el-Mebsût, 15, 37; İbnü'l-hümâm,
a.g.e., IV, 303; İbn Âbidin, Reddü'l-Muhtar, III, 316, 353)..