Fecir

Nefsin




Nefsin
"İnsan, Cin, Melek, Hayvan veya Bitki İçin Zât (Kişi, Kimse, Kendi, Şahıs vb.)"
Anlamında Kullanılması:

 
Nefsin bir yönüyle de, "bir
şeyin zâtı ve hakikati, yani varlığı" mânâsına geldiğini biliyoruz. İşte bu
anlamda Kur'ân-ı Kerîm'de nefsin insanlara, cinlere, hayvanlara veya bitkilere,
kısacası yeryüzündeki canlı varlıklara ıtlak olunarak, onların zâtı, varlığı
mânâsında kullanıldığına şâhit oluyoruz: "Ve öyle bir günden korkun ki; o gün
hiç kimse, kimsenin (hiçbir nefis, başka bir nefsin) yerine bir şey ödeyemez;
kimseden şefaat kabul edilmez; kimseden fidye de alınmaz ve onlara hiçbir yardım
yapılmaz." (2/Bakara, 48). Burada geçen nefis kelimeleri, insanın zâtını,
yani varlığını, şahsiyetini ifâde etmektedir.
"Sizin yaratılmanız ve
diriltilmeniz, bir tek kişi (nefsin yaratılıp diriltilmesi) gibidir..."
(31/Lokman, 28). Bu âyet-i kerîmedeki "nefs" sözünün anlamı "bir tek şahıs
(kişi, kimse) imiş gibi" demektir.
Ayrıca, Kur'ân-ı Kerim'de
nefsin, insanların yanısıra cin ve meleklerin, hatta bitkilerin zât ve
hakikatlerine delâlet ettiğine dâir işaretlere rastlamak da mümkündür:
"...Hiç kimse (hiçbir nefis), yarın ne kazanacağını bilmez ve hiç kimse (hiçbir
nefis), hangi yerde (nerede) öleceğini de bilmez..." (31/Lokman, 34). Bu
âyette geçen nefs kelimesi; insanları, cinleri ve melekleri içine aldığı gibi,
hayvanları ve bitkileri de kapsar. Zira âyet-i kerîmede hiçbir nefsin "nerede
öleceğini" bilemeyeceği ifâde ediliyor. Yer ile birlikte zaman da sözkonusudur.
Zamansız mekân düşünülemez. Dolayısıyla "hangi yerde öleceğini bilemez" sözünde,
aynı zamanda "ne zaman öleceğini bilemez" mânâsı da yatmaktadır. Gerek hayvanlar
ve gerekse bitkiler akıldan, dolayısıyla bilgiden yoksun oldukları için
hayâtiyetlerinin ne zaman son bulacağını bilemezler. Öyleyse bu âyetteki "nefis"
kelimesi; insanları, cinleri ve melekleri ifâde etmekle birlikte, bitki ve
hayvanları da içine alıyor olsa gerektir.
Bir başka âyette de: "Her
nefis, kazandığıyla (Allah katında) rehin alınmıştır" (74/Müddessir, 38)
buyruluyor. Bu âyetteki "nefis" sözü, "insanlardan ve cinlerden bütün mükellef
nefisler" anlamına gelmektedir. Demek ki, Kur'ân-ı Kerim'de, nefsin sözlük
anlamlarından birine uygun olarak "zât ve hakikat" mânâsında kullanıldığı ve
bunun "insanların, cinlerin, meleklerin, hatta hayvanların ve bitkilerin zât ve
varlıklarına" delâlet ettiği anlaşılıyor.