Yeni Sayfa 1
﴿
اَلصَّادِقُ ﴾
SÂDIK
Bu isim Kur'an'da fiil ve isim olarak geçer. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:
"Biz şüphesiz doğru olanlarız."[1]
"Allah'tan daha doğru sözlü kim vardır?"[2]
"Allah'tan daha doğru sözlü kimdir?"[3]
"Dediler ki: "Bize olan vaadinde sâdık kalan ve bizi bu yere mirasçı kılan
Allah'a hamd olsunâ¦"[4]
Fakat bu âyetlere rağmen, aralarında Kuşeyrî ve İbnü'l-Hassâr'ın de bulunduğu
bir grup İslâm âlimi bu ismi kitaplarında zikretmezler. Belki de bu ismi,
Allah'ın kitabından çıkarmak akıllarına gelmedi. ez-Züccâcî der ki: "Allah'ın
bu sıfatı "Şüphe yok, O'nun vaadi yerine gelecektir"[5]
âyetinden elde edilmektedir. Âyette geçen "me'tiyya" sözcüğü gerçekte ism-i
meful (edilgen sıfat fiil) olup ism-i fail (etken sıfat fiil) anlamındadır.
Dolaysıyla Allah'ın vaadi mutlak gerçekleşeceğine göre O, bu vaadinde Sâdık
(doğru)'dır. Allah'ın kullarına vaat ettiği her şey, hiç şüphesiz mutlaka
gerçekleşecektir."[6]
Kâdî Ebû Bekir b. el-Arabî, "el-Emed" adlı eserinde şunları söyler: "Bu isim
Kur'an-ı Kerîm'de değil hadis-i şeriflerde geçmektedir. Bu isim, Ebû Hüreyre'den
rivayet edilen hadiste fiil olarak geçer."
el-Aklîşî de der ki: "Bu sıfat, ne Kur'an'da ne de Tirmizî'nin hadis kitabında
bu şekliyle (Sâdık olarak) geçmez. Ancak Kur'an'da fiil olarak şu âyetlerde
geçer: "Allah'tan daha doğru sözlü kim vardır?"[7],
"Allah'tan daha doğru sözlü kimdir?"[8]
İbn Kayyim der ki: "Her biri Allah'ın kitabı konusunda birer umman olmalarına
rağmen ben bu imamlara şaşarım. Onlar, Kur'an'ın anlam ve tefsirini derin
şekilde araştırdıkları ve gece-gündüz onu okudukları halde nasıl bu büyük
isimden gafil kalabiliyor ve: "Bu isim, Kur'an'da isim olarak değil yalnız fiil
olarak geçmektedir" diyebiliyorlar. Allah hepsine rahmet etsin. Sanki bunlar,
En'am sûresindeki "Biz şüphesiz doğru olanlarız."[9]
bu âyeti okumuyorlardı? Fakat unutkanlık ve dikkatsizlik pek çok kez insanın
başına gelebilir. Mükemmellik ve eksiksizlik yalnız celâl sahibi olan Allah'a
mahsustur."
Bu ismin nekre (belirsiz) olarak kullar için kullanılması ittifakla caizdir.
Zira Yüce Allah, Kur'an'da bu şekilde kullanmıştır. Aşağıdaki âyetler bu görüşü
teyit etmektedir:
"Mü'minlerden öyle erkek-adamlar vardır ki, Allah ile yaptıkları ahide
sadakat gösterdiler.."[10]
"İşte bunlar, doğru olanlardır."[11]
"O, vaadinde doğruydu."[12]
Sözünde doğru olan kişiye "sâdık" derler. "Sadûk" sözcüğü de aynı anlamdadır
ancak bu, daha çok mübalağa için kullanılır. Allah bizlere, doğrularla birlikte
olmamızı şöyle emretmektedir: "Ey iman edenler, Allah'tan sakının ve doğru
(sadık) olanlarla birlikte olun."[13]
Doğrulukta oldukça ileri olana "sıddîk" denilmiştir. Bu sözcük, mübalağa kipi
olan "fa'îl" veznindedir. Hz. Peygamber, Hz. Ebû Bekir'i bununla adlandırmıştır.
Hz. Ali sıddîk sözcüğü için şöyle söyler: "Sıddîk, Allah'ın âyetlerini tasdik
eden, âyetlerin işaret ettikleriyle amel eden, düşüncesiyle melekut âleminde
dolaşan, Allah'a verdiği söze sıkı sıkıya bağlı kalan kimsedir."
Bazen doğruluğu çok olan kimseye de sıddîk denildiği olmuştur.
Doğruluk anlamında olan sıdk, yalanın zıddıdır. Sıdk, daha çok sözde doğruluk
anlamında kullanılır. "Musaddık", kişiyi doğrulayan demektir. Fakat koyunların
zekat ve sadakasını toplayana da musaddık denilmiştir. Sıddîk, daima doğru
söyleyen, doğruluktan ayrılmayan ve doğruluğu fazla olan demektir. Bu sözcük
daha çok sözlerini ameliyle doğrulayanlar için kullanılır. Sen de Allah'ın
âyetlerini, mucizelerini, delillerini, isimlerini, sıfatlarını, fiillerini,
hükümlerini ve sözlerini doğrula, bunları içtenlikle tasdik et ve inan. Yüce
Allah, peygamberini şu sıfatı nedeniyle övmektedir: "O, Allah'a ve O'nun
sözlerine inanmaktadır."[14]
"Sâdık, Allah'ın zâtî sıfatlarından olup, sözlerinin anlamına dayanır. Yukarıda
belirttiğimiz gibi sıdk (doğruluk), söz ve anlamlarıyla alakalı bir sözcüktür.
Allah'ın söylediği ve konuştuğu her söz mutlak doğrudur. Yüce Allah şöyle
buyurmaktadır: "Andolsun, Allah size verdiği sözünde sadık kaldı."[15]
Dolaysıyla Allah, her sözüne sadıktır ve her sözü doğrudur. Allah'ın kullarına
verdiği her vaadi gerçekleşecektir. Bu yüzden kullarına hitap ederek onlara,
hoşlandığı ve öfkelendiği amelleri haber vermiş, emir ve yasaklarına uyarak
kendisini hoşnut ettiklerinde sevap ve ödül vereceğini, uymadıklarında ise
cezalandıracağını onlara bildirmiştir. Böylece Yüce Allah, kullarına haksızlık
etmeden, onları aldatmadan ve herhangi bir karışıklığa meydan vermeden
kendilerine doğru ve net vaatlerde bulunmuştur."[16]
[1]
En'am,
146.
[2]
Nisa,
122.
[3]
Nisa,
87.
[4]
Zümer,
74.
[5]
Meryem,
61.
[6]
ez-Züccâcî Ebü'l-Kasım, "İştikâku esmaillahi ve sıfâtihi fi't-tenzîl".
[7]
Nisa,
122.
[8]
Nisa,
87.
[9]
En'am,
146.
[10]
Ahzab,
23.
[11]
Bakara,
177.
[12]
Meryem,
54.
[13]
Tevbe,
119.
[14]
A'raf,
158.
[15]
Âl-i İmrân,
152.
[16]
el-Halîmî'den nakledilmiştir.
Esmau'l-Husna
- Esmau'l-Husna
- İçindekiler
- Önsöz
- Kitap Hakkında
- ALLAH
- "Allah" Adının Bütün İsim ve Sıfatları Kapsaması
- "Allah" Kelimesinin Kökeni
- "Allah" Adı Türememiştir; Türediğini İddia Etmenin Amacı Nedir?
- "Allahümme" Kelimesinin Anlamı
- Basralı Dilbilimcilerin Cevabı
- EKREM-KERİM
- Ekrem'in Anlamı
- Kerîm'in Anlamı
- Ekrem Kerîm Arasındaki Fark
- Yüce Allah'ın Kerem Sahibi Oluşunun Göstergeleri
- EVVEL-AHİR-ZAHİR-BATIN
- Evvel ve'l-Âhir'in Anlamı
- Fahrüddin Râzî'nin Görüşü
- İbn Kayyim'in görüşü
- Bu İsimleri Bilmenin Sağladığı Yararlar
- BARİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- BASİT-KABIZ
- Bu İki İsmi Bilmenin Faydaları
- BAİS
- Bâ'is İsmini Bilmenin Faydası
- BAKİ
- Bâkî İsminin Anlamları
- BEDİ'
- BER
- Ber İsminin Çeşitli Anlamları
- Allah'ın İnsanlara Verdiği Özel Nimet Türleri
- Ber İsmini Bilmenin Faydaları
- BASİR
- Basar (Gözle Görmek) İle Basîret (Kalple Görmek) Arasındaki Fark
- Basîretin Dereceleri
- 1- İsim ve sıfatlarda basîret
- 2- Emir ve yasaklarda basîret
- 3- Sevap ve cezada basîret
- Allah'ın Basîr Adını Bilmenin Faydaları
- TEVVAB
- Tevvâb İsmini Bilmenin Faydaları
- Tevbeye Teşvik
- CAMİ'
- Bu İsmin Varlık Âlemindeki Delilleri
- Câmi' Adını Bilmenin Faydaları
- CEBBAR
- Kulun Ceberutlukla Nitelendirilmemesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- CEMİL
- Yüce Allah'ı En Güzel Bilmek
- Allah Güzeldir, Güzelliği Sever
- HAFIZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HASİB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HAFİZ
- Hafîz İsminin Varlıklardaki Bazı Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAK
- Allah'ın Kudretinin Görüntüleri Ve Hak İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKEM
- Bu İsmin Birçok Yüce Anlama Gelmesi
- Hükmün Türleri
- 1- Dinî hükümler
- 2- Varlık âlemiyle ilgili hükümler
- 3- Kaderî-kevnî hükümler
- Hakem İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKİM
- Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- İnsanların Başına Gelen Belalar ve Bunlardaki Hikmetler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HALİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAMİD
- Allah'ın Kendi Zatını Övmesi ve Kulların O'na Hamd Etmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAYY-KAYYUM
- Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
- HAYİ-SİTTİR
- İbn Kayyim'in Allah'ın Hayâ Sıfatını Kabul Etmeyenlere Cevabı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFID-RAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HALİK-HALLAK
- Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
- HABİR-ALİM
- Alîm, Habîr ve Hakîm İsimlerinin Varlıklardaki Görünümleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ZU'T-TAVL
- ZÜ'L-İNTİKAM-MUNTAKİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAZİK-REZZAK
- Allah'ın Kullara Verdiği Rızık
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAŞİD-REŞİD-MÜRŞİD
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAB
- Allah'ın Rab Oluşunun Çeşitli Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAHMAN-RAHİM
- Rahmân ve Rahîm'i Bir Arada Zikretmenin Faydaları
- Gerçek Rahmet ve Anlamı
- Dalalet ve Gazap
- "Allah'ın Rahmetinin Eserlerine Bak" Âyetinin Anlamı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- REFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- REFİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- RAKİB
- Kulun Allah'ın Gözetiminde Olduğunu Bilmesi (Murakabe)
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAUF
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SÜBBUH
- SERİU'L-HİSAB SERİU'L-İKAB
- SELAM
- Selâm Sözcüğünün Gerçek Anlamı
- Allah'ın Selâm Olarak Nitelenmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEMİ'
- Allah'ın Semî' İsmine İnanmanın Gereği
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEYYİD
- ŞAFİİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ŞEDİDÜ'L-BATŞ-ELİMU'L-AHZ
- ŞEDİDU'L-İKAB
- ŞEKÜR-ŞAKİR
- Bu ismi bilmenin faydaları
- ŞEHİD
- "Şâhid Olarak Allah Yeter." Âyetinin Anlamı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SADIK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SABUR
- Sabır ile Hilm (Yumuşaklık) Arasındaki Fark
- Allah'ın Kullarına Sabrettiğini Gösteren Bazı Görüntüler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SAMED
- İbn Kayyim'in Allah'ın "Samed" İsmi Hakkındaki Anlamlı Sözleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- DAR-NAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ADL
- Hüküm ve Kaza (Yargı) Arasındaki Fark
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİM
- Allah'ın Büyüklüğünün Anlamı
- AFÜV
- Allah'ın Affının Çeşitli Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ALLAM-ALİM
- Allah'ın Bilgisi İle Kulların Bilgisi Arasındaki Farklar
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ALİ-A'LA-MÜTEAL
- Allah'ın Üstünlük Sıfatı ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GAFİR-GAFFAR-GAFUR
- Kulun Günahtan Türeyen Üç İsmi Vardır
- Kur'an'da Mağfiret İle İlgili Bazı Âyetler
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GANİ-MUĞNİ
- Fakirlik ve Zenginlikte İnsanın Durumu
- Allah Katında Mükemmel Olan Varlık
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- FATIR
- FALİKU'L-İSBAH-FALİKU'L-HARBİ VE'N-NEVA
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- FETTAH
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAADİR-KADİİR-MUKTEDİR
- Allah'ın Kudretinin Bazı Görüntüleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- KAHİR-KAHHAR-GALİB
- Allah'ın Varlıklar Üzerindeki Üstünlüğü
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KUDDUS
- Kuddûs Hakkında İbn Kayyim'in Açıklamaları
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KARİB-MUCİB
- Allah'ın Kullarına Yakınlığı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KAVİ-METİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KEBİR-MÜTEKEBBİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAŞİF-KAFİ-KEFİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- LATİF
- Allah'ın Lütfünün Bazı Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜBDİ'-MUİD-MUHSİ-MUHİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MECİD
- Hamîd İle Mecîd Arasındaki Fark
- Hamîd ve Mecîd'in Etkileri
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- MUHSİN
- MUSAVVİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUHYİ-MÜMİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MELİK-MELİİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUİZ-MUZİLL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MU'Tİ-MANİ'
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MUKADDİM-MUAHHİR
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MÜDEBBİR-MUKİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MENNAN
- Allah'ın Lütuflarından Bazı Örnekler
- Övülen ve Yerilen Minnet
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜ'MİN-MÜHEYMİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MEVLA-VELİ
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- NASİİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VAHİD-EHAD-VİTR
- el-Vâhidu'l-Ehad'in Çeşitli Anlamları
- Kulun, Allah'ın Birliğine Şahitlik Yapması
- Kulun Tek Bir İlâha İbadet Etme İhtiyacı
- HADİ-MUDİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- VARİS
- VASİ'
- VAKİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEDUD
- Allah'ın Kulunu Sevmesi
- Kulun Rabb'ini Sevmesi
- Bu İsmin Bazı İnce Anlamları
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEKİL
- Kur'an ve Sünnette Tevekkül
- Tevekkülün Konumu
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VEHHAB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları