Yeni Sayfa 1

﴿

اَلْفَاطِرُ ﴾
FÂTIR

Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: "Hamd, gökleri ve yeri yaratan Allah'ındır."[1]

Ebû Hüreyre anlatıyor. Hz. Ebû Bekir Hz. Peygamber'e. "Ey Allah'ın Resûlü! Bana
sabahladığımda ve akşamladığımda okuyacağım bir dua öğret" dedi. Hz. Peygamber:
"De ki: "Ey gökleri ve yeri yaratan! Görüneni ve gö­rünmeyeni bilen! Her şeyin
Rabb'i ve mâliki olan! Allah'ım! Senden başka ilâh olmadığına şahitlik ederim.
Nefsimin şerrinden, şeytanın şerrinden ve şirkinden sana sığınırım." Bu duayı,
sabahladığında, akşamladığında ve ya­tağına girdiğinde oku."[2]

el-Halîmî, bu ismin anlamı hakkında der ki: "Fâtır, yeri ve göğü birbi­rinden
ayırandır. Yüce Allah şöyle buyurur: "O küfre sapanlar görmüyorlar mı ki,
(başlangıçta) göklerle yer, birbiriyle bitişik iken, biz onları ayırdık…"[3]
Fâtır, "Gök bir duman halindeydi, ona bir düzen verdik. Yer henüz
yara­tılmamıştı. Biz onu yarattık ve döşedik" anlamına da gelebilir. Şu âyetler
bu anlama işaret etmektedir: "Göğü (Allah) bina etti. Onun boyunu yükseltti,
ona belli bir düzen verdi. Gecesini kararttı, kuşluğunu açığa-çıkardı. Bundan
sonra yeryüzünü serip döşedi. Ondan da suyunu ve otlağını çıkardı."[4]
Bu anlamı kabul edenler, ""O küfre sapanlar görmüyorlar mı ki "[5]
âyetine "Bil­miyorlar mı ki" anlamı vermektedirler. Ancak Fâtır, İbn Abbas'tan
rivayet edilen bazı rivâyetlerde olduğu gibi "yarmak" anlamına da gelebilir: "O
küfre sapanlar görmüyorlar mı ki, (başlangıçta) göklerle yer, birbiriyle bitişik
iken, biz onları yardık…"[6]
Allah gökleri yağmurla, yeri de bitkilerle yarmıştır." el-Halîmî der ki:
"Allah'ın örneksiz ve mükemmel yaratması, bütün bu anlamları kapsamakta ve
gerektirmektedir."

Ebû Süleyman da der ki: "Fâtır, varlıkları yaratandır. Yani onları yok­tan var
edendir. Şu âyet bu anlama işaret etmektedir: "Bizi kim (hayata) geri
çevirebilir" diyecekler. De ki: "Sizi ilk defa yaratan."[7]
İbn Abbas der ki: Ben, ‘göklerin ve yerin Fâtırı'nın ne anlama geldiğini hala
bilmiyordum. İki bedevi bir kuyunun başında tartışırken biri, "Ben bunun
Fâtır'ıyım deyince mânasını anladım. Bedevi bu sözü ile kuyuyu kendisinin
yaptığını kastediyordu."[8]



* * *






[1]
Fatır,

1.






[2]
Sahih bir hadistir.





[3]
Enbiya,

30.






[4]
Naziat,

27-31.






[5]
Enbiya,

30.




[6]
Enbiya,

30.






[7]
İsrâ,

51.






[8]
Beyhakî, a.g.e., s.

26-27.