Yeni Sayfa 1
﴿
اَلْمُبْدِئُ â اَلْمُعِيدُ â اَلْمُحْصِي - اَلْمُحِيطُ ﴾
MÜBDİ'
- MUÎD - MUHSÎ - MUHÎT
Aralarındaki anlam yakınlığı nedeniyle bu isimleri bir arada zikretmeyi uygun
bulduk. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: "Şüphesiz O, ilkin var eden, (sonra
dirilterek) döndürecek olandır."[1]
Ebû Süleyman der ki: "Mübdi', insanı ilkin var edendir. Yani onu yoktan yaratıp
var edendir. Muîd, hayattan sonra ölüme, ölümden sonra da ikinci kez hayata
döndürendir.[2]
Şu âyet bu anlamı ifade etmektedir: "Ölü iken sizi O diriltti; sonra yine
sizi öldürecek, yine diriltecektir ve sonra yalnızca O'na döndürüleceksiniz."[3]
Bütün varlıkları yoktan var eden, onları inşa edip ortaya koyan Allah'tır.
Varlıklar yok iken Allah tarafından yaratılmış ve varlık âlemine
çıkarılmışlardır. O, istediği her an, olmayan bir şeyi var edebilir, sonra da
onu ilk haline döndürebilir. Sonradan yaratılan her varlık böyledir. İkinci kez
yaratılış, başka bir şekilde yaratılış değildir. Var olup yok olan bir şey,
başka şekilde değil aynen yaratılacaktır. Dünyadaki insan nasıl ise, kıyamet
gününde de aynı olacaktır. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:
"Andolsun, sizi ilk defa yarattığımız gibi (bugün de) âteker teker,
yapayalnız ve yalın (bir tarzda)' bize geldinizâ¦"[4]
"Yaratmayı başlatan, sonra onu iade edecek olan O'dur; bu O'na göre pek
kolaydır."[5]
"Kendi yaratılışını unutarak bize bir örnek verdi; dedi ki:
"Çürümüş-bozulmuşken, bu kemikleri kim diriltecekmiş?" De ki: "Onları, ilk defa
yaratıp-inşa eden diriltecek. O, her türlü yaratmayı bilendir."[6]
Bu âyetlerde Yüce Allah ilk yaratılışı, ikinci yaratılışın gerçekleşeceğine
delil göstermekte sonra da şu benzetmeyi yapmaktadır: "Ki O, yaş ağaçtan size
ateş çıkarandır. Siz de ondan ateş yakıyorsunuz."[7]
Yüce Allah bu âyetlerde, yeşil ve yaş ağaçlardan ateş çıkarmayı, ölüp yok olmuş
hayatları ve çürümüş kemikleri yeniden diriltmeye delil göstermekte, hemen
ardından şöyle buyurmaktadır: "Gökleri ve yeri yaratan, onların bir benzerini
de yaratmağa kadir değil mi? Hiç tartışmasız (öyledir); O, yaratandır,
bilendir."[8]
Allah bu âyette de, bir şeyi yaratmadaki gücünü, onun bir benzerini yaratma
gücüne delil göstermektedir. "Hiç tartışmasız (öyledir); O, yaratandır,
bilendir."[9]
Allah, bütün bu âyetlerden sonra varlıkların neyle var olduklarını ve ne ile
yaratıldıklarını bize şöyle haber vermektedir: "Bir şeyi dilediği zaman,
O'nun emri, ona yalnızca: "Ol" demesidir; o da hemen oluverir."[10]
Bu âyet, ilk ve sonraki yaratılışın Allah için ne kadar kolay olduğunu
vurgulamaktadır.[11]
Muhsî ismi Kur'an'da fiil şekliyle şöyle geçer: "Allah, her şeyi sayı olarak
sayıp-tesbit etmiştir."[12]
el-Halîmî der ki: "Muhsî, insanların ilimlerinin kuşattığı ve kuşatmadığı bütün
olayların sayısını ve miktarını bilendir. O, canlıların alıp verdiği her nefesi,
rızkı, insanların itaat ve günahlarını, yakınlığını, yağmur ve kum tanelerinin
sayısını, bütün bitkileri, hayvan türlerini, ölüleri ve canlıları bilendir.
Kısaca Allah, bütün varlıkların sayısını, kalanları ve yok olanları bilendir. Bu
sıfat Allah'ın, insanlar gibi çoklukları nedeniyle varlıkların sayılarını idrak
etmekten aciz olmadığını ispatlamaktadır. O, bütün varlıkları ve sayılarını
bilendir. Varlığı bütün varlıkları kuşatmıştır. O'nun adı en yücedir."[13]
Kimi âlimler Muhsî ismini şöyle tanımlamışlardır: "O, açıkta olanı gören, gizli
olandan haberdar olandır. O, senin zâhirini görüp müşahede eden, batınını da
gözetleyip kontrol edendir. O, senin itaatlerini sayıp kayda geçiren ve bütün
hallerini bilendir."[14]
Muhît ismi Kur'an'da şöyle geçmektedir: "Gerçekten O, her şeyi
sarıp-kuşatandır."[15]
el-Halîmî bu ismi şöyle açıklar: "Muhît, kendisinden kaçış mümkün olmayandır.
Allah'tan başka su sıfatı hak eden bir varlık yoktur. Bu sıfat aynı zamanda
Allah'ın ilim ve kudretinin mükemmelliğini, gaflet ve acizlikten uzak olduğunu
ispatlamaktadır."
Ebû Süleyman ise bu ismi şöyle açılar: "Muhît, gücü bütün varlıkları kuşatandır.
O, "İlmiyle her şeyi sarıp-kuşatan"[16]
ve "Her şeyi sayı olarak sayıp-tesbit eden"[17]dir."[18]
Allah, ilmi, gücü, merhamet ve üstünlüğü ile her şeyi kuşatmıştır. O, ilmi ile
bütün bilgileri, görmesi ile bütün görülenleri, işitmesi ile bütün işitilenleri
kuşatandır. O'nun dilemesi ve kudreti bütün varlıklar üzerinde geçerlidir.
Merhameti, göklerdeki ve yerdeki bütün varlıkları kapsayacak genişliktedir.
Bütün varlıkları, izzet ve üstünlüğü ile yenmiştir. Her şey O'na boyun
eğmiştir.[19]
[1]
Burûc,
13.
[2]
Beyhakî, a.g.e., s.
74.
[3]
Bakara,
28.
[4]
En'am,
94.
[5]
Rum,
27.
[6]
Yasin,
78-79.
[7]
Yasin,
80.
[8]
Yasin,
81.
[9]
Yasin,
81.
[10]
Yasin,
82.
[11]
Kurtubî, a.g.e.,
1/
387-388.
[12]
Cin,
28.
[13]
Beyhakî, a.g.e., s.
42.
[14]
Râzî, a.g.e., s.
290.
[15]
Fussilet,
54.
[16]
Talak,
12
[17]
Cin,
28.
[18]
Beyhakî, a.g.e., s.
40.
[19]
Teysiru'l-kerîmi'r-rahmân,
2/179.
Esmau'l-Husna
- Esmau'l-Husna
- İçindekiler
- Önsöz
- Kitap Hakkında
- ALLAH
- "Allah" Adının Bütün İsim ve Sıfatları Kapsaması
- "Allah" Kelimesinin Kökeni
- "Allah" Adı Türememiştir; Türediğini İddia Etmenin Amacı Nedir?
- "Allahümme" Kelimesinin Anlamı
- Basralı Dilbilimcilerin Cevabı
- EKREM-KERİM
- Ekrem'in Anlamı
- Kerîm'in Anlamı
- Ekrem Kerîm Arasındaki Fark
- Yüce Allah'ın Kerem Sahibi Oluşunun Göstergeleri
- EVVEL-AHİR-ZAHİR-BATIN
- Evvel ve'l-Âhir'in Anlamı
- Fahrüddin Râzî'nin Görüşü
- İbn Kayyim'in görüşü
- Bu İsimleri Bilmenin Sağladığı Yararlar
- BARİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- BASİT-KABIZ
- Bu İki İsmi Bilmenin Faydaları
- BAİS
- Bâ'is İsmini Bilmenin Faydası
- BAKİ
- Bâkî İsminin Anlamları
- BEDİ'
- BER
- Ber İsminin Çeşitli Anlamları
- Allah'ın İnsanlara Verdiği Özel Nimet Türleri
- Ber İsmini Bilmenin Faydaları
- BASİR
- Basar (Gözle Görmek) İle Basîret (Kalple Görmek) Arasındaki Fark
- Basîretin Dereceleri
- 1- İsim ve sıfatlarda basîret
- 2- Emir ve yasaklarda basîret
- 3- Sevap ve cezada basîret
- Allah'ın Basîr Adını Bilmenin Faydaları
- TEVVAB
- Tevvâb İsmini Bilmenin Faydaları
- Tevbeye Teşvik
- CAMİ'
- Bu İsmin Varlık Âlemindeki Delilleri
- Câmi' Adını Bilmenin Faydaları
- CEBBAR
- Kulun Ceberutlukla Nitelendirilmemesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- CEMİL
- Yüce Allah'ı En Güzel Bilmek
- Allah Güzeldir, Güzelliği Sever
- HAFIZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HASİB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HAFİZ
- Hafîz İsminin Varlıklardaki Bazı Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAK
- Allah'ın Kudretinin Görüntüleri Ve Hak İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKEM
- Bu İsmin Birçok Yüce Anlama Gelmesi
- Hükmün Türleri
- 1- Dinî hükümler
- 2- Varlık âlemiyle ilgili hükümler
- 3- Kaderî-kevnî hükümler
- Hakem İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKİM
- Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- İnsanların Başına Gelen Belalar ve Bunlardaki Hikmetler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HALİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAMİD
- Allah'ın Kendi Zatını Övmesi ve Kulların O'na Hamd Etmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAYY-KAYYUM
- Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
- HAYİ-SİTTİR
- İbn Kayyim'in Allah'ın Hayâ Sıfatını Kabul Etmeyenlere Cevabı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFID-RAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HALİK-HALLAK
- Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
- HABİR-ALİM
- Alîm, Habîr ve Hakîm İsimlerinin Varlıklardaki Görünümleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ZU'T-TAVL
- ZÜ'L-İNTİKAM-MUNTAKİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAZİK-REZZAK
- Allah'ın Kullara Verdiği Rızık
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAŞİD-REŞİD-MÜRŞİD
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAB
- Allah'ın Rab Oluşunun Çeşitli Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAHMAN-RAHİM
- Rahmân ve Rahîm'i Bir Arada Zikretmenin Faydaları
- Gerçek Rahmet ve Anlamı
- Dalalet ve Gazap
- "Allah'ın Rahmetinin Eserlerine Bak" Âyetinin Anlamı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- REFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- REFİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- RAKİB
- Kulun Allah'ın Gözetiminde Olduğunu Bilmesi (Murakabe)
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAUF
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SÜBBUH
- SERİU'L-HİSAB SERİU'L-İKAB
- SELAM
- Selâm Sözcüğünün Gerçek Anlamı
- Allah'ın Selâm Olarak Nitelenmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEMİ'
- Allah'ın Semî' İsmine İnanmanın Gereği
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEYYİD
- ŞAFİİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ŞEDİDÜ'L-BATŞ-ELİMU'L-AHZ
- ŞEDİDU'L-İKAB
- ŞEKÜR-ŞAKİR
- Bu ismi bilmenin faydaları
- ŞEHİD
- "Şâhid Olarak Allah Yeter." Âyetinin Anlamı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SADIK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SABUR
- Sabır ile Hilm (Yumuşaklık) Arasındaki Fark
- Allah'ın Kullarına Sabrettiğini Gösteren Bazı Görüntüler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SAMED
- İbn Kayyim'in Allah'ın "Samed" İsmi Hakkındaki Anlamlı Sözleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- DAR-NAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ADL
- Hüküm ve Kaza (Yargı) Arasındaki Fark
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİM
- Allah'ın Büyüklüğünün Anlamı
- AFÜV
- Allah'ın Affının Çeşitli Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ALLAM-ALİM
- Allah'ın Bilgisi İle Kulların Bilgisi Arasındaki Farklar
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ALİ-A'LA-MÜTEAL
- Allah'ın Üstünlük Sıfatı ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GAFİR-GAFFAR-GAFUR
- Kulun Günahtan Türeyen Üç İsmi Vardır
- Kur'an'da Mağfiret İle İlgili Bazı Âyetler
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GANİ-MUĞNİ
- Fakirlik ve Zenginlikte İnsanın Durumu
- Allah Katında Mükemmel Olan Varlık
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- FATIR
- FALİKU'L-İSBAH-FALİKU'L-HARBİ VE'N-NEVA
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- FETTAH
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAADİR-KADİİR-MUKTEDİR
- Allah'ın Kudretinin Bazı Görüntüleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- KAHİR-KAHHAR-GALİB
- Allah'ın Varlıklar Üzerindeki Üstünlüğü
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KUDDUS
- Kuddûs Hakkında İbn Kayyim'in Açıklamaları
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KARİB-MUCİB
- Allah'ın Kullarına Yakınlığı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KAVİ-METİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KEBİR-MÜTEKEBBİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAŞİF-KAFİ-KEFİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- LATİF
- Allah'ın Lütfünün Bazı Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜBDİ'-MUİD-MUHSİ-MUHİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MECİD
- Hamîd İle Mecîd Arasındaki Fark
- Hamîd ve Mecîd'in Etkileri
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- MUHSİN
- MUSAVVİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUHYİ-MÜMİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MELİK-MELİİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUİZ-MUZİLL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MU'Tİ-MANİ'
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MUKADDİM-MUAHHİR
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MÜDEBBİR-MUKİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MENNAN
- Allah'ın Lütuflarından Bazı Örnekler
- Övülen ve Yerilen Minnet
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜ'MİN-MÜHEYMİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MEVLA-VELİ
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- NASİİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VAHİD-EHAD-VİTR
- el-Vâhidu'l-Ehad'in Çeşitli Anlamları
- Kulun, Allah'ın Birliğine Şahitlik Yapması
- Kulun Tek Bir İlâha İbadet Etme İhtiyacı
- HADİ-MUDİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- VARİS
- VASİ'
- VAKİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEDUD
- Allah'ın Kulunu Sevmesi
- Kulun Rabb'ini Sevmesi
- Bu İsmin Bazı İnce Anlamları
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEKİL
- Kur'an ve Sünnette Tevekkül
- Tevekkülün Konumu
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VEHHAB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları