Dâvet

Dâvet; Hakka Çağrı



‘Da'vet' kelimesi ‘deave' fiilinden gelen bir
masdar olup sözlükte; çağırmak, seslenmek, nida etmek, duâ ya da bedduâ etmek,
adlandırmak demektir. İsim olarak ‘dâvet', çağrı, nidâ, da'vâ, verilen söz,
yemin ve ziyafet gibi anlamlara da gelir.

Kur'an-ı Kerim bu fiili, yardım ve mağfiret
dilemek, ibâdet etmek, duâ ve niyazda bulunmak, yalvarmak, yardım istemek, bir
işe teşvik etmek gibi manalarda kullanmaktadır. Kulun Allah'a yakarışı söz
konusu olunca buna ‘duâ ve niyaz', Allah'ın insanı bazı şeylere çağrısı söz
konusu olursa buna da ‘dâvet' denilir. Aynı kökten gelen ‘duâ' kulun Allah'a
yakarışı, af, mağfiret ve yardım dilemesidir. Bu bir ibâdettir ve gücü sınırlı
bir varlığın sonsuz güç sahibi Yaratıcıdan yardım isteğidir, O'na kulluk edebi
içerisinde bir nidâ'da bulunmasıdır.

‘Duâ ve dâvet' elbette aynı kökten gelen ‘da'va
ve iddia'dan farklıdır. ‘Da'va'; çağrı, temenni, istek ve savunulan görüş
demektir ki bir hukuk terimi olarak, bir kimsenin hakim huzurunda bir
başkasından hakkını istemesidir. ‘Iddia' ise, ısrarlı bir istek, kendi görüşünün
haklı olduğuna bir çağrı, bir dâvettir. Dâvet, da'vâ, iddiâ, müddeî (iddia
eden), istidâ (çağrı kağıdı-dilekçe) Türkçe'de aynı anlamlarda kullanılmaktadır.
‘Dâvet' sözlük anlamı yönünden herhangi bir çağrıyı, seslenmeyi ifade eder.

İslâmî kavram olarak ‘dâvet'; İslâm'a, Allah'a
çağrıyı ve İslâm'ı insanlara anlatarak benimsetmeyi ve uygulanmasını sağlamayı
ifade eder. Bu anlamda ‘dâvet', insanları Hakka, hidayete, Allah'a ve O'na
kulluğa bir çağrı yanında Allah'a yakarıştır (2/Bakara, 186; 10/Yûnus, 89).
İslâmî dâvetin alanı bütün insanlardır. İslâm'ın ilgi alanına giren bütün din ve
dünya işlerinde ‘dâvet' geçerlidir. Islâma teslim olmuş müslümanlara ‘dâvet'
götürülebileceği gibi, ikili oynayan münâfıklara, inkâr eden küfür ehline, hiç
bir şeyden haberi olmayan sıradan insanlara da götürülebilir.

Kur'an'ın dâveti bu açıdan çok açıktır ve bütün
insanlara yöneliktir. Çünkü Kur'an'ın dâvet ettiği hidâyet, yani en doğru yol
her insan için gereklidir. Dâvet; iman etmeye, imanı yaşamaya, günâhlardan
kaçınmaya ve iyi davranışlara yönelik olabilir. Dâvet, bir açıdan nasihat, bir
açıdan irşad, bir açıdan da ma'rufu emretmek, münkerden sakındırmaktır. İslâm'a
ve İslâm esaslarının uygulanmasına çağrı anlamına gelen dâveti Kur'an birkaç
formda kullanmaktadır. Bunlardan, İslâm'a dâvet (61/Saff, 7), Allah yoluna dâvet
(16/Nahl, 125), hayra dâvet (3/Âl-i İmrân, 104), iman etmeye dâvet (57/Hadîd,
8), Allah'ın kitabına dâvet (3/Âl-i İmrân, 23), kurtuluşa dâvet (40/Mü'min, 41),
hayat veren şeye dâvet (8/Enfâl, 8) gibi örnekleri görmekteyiz.

Buradan hareketle dâvetin, İslâmî inanç ve
değerlerin kabul edilip uygulanmasını sağlama hedefi olduğunu, dolaysıyla
müslüman, gayri müslim herkese yönelik olabileceğini söyleyebiliriz. Tebliğ,
irşâd, vaaz, nasihat, emr-i bi'l ma'rûf, nehy-i ani'l münker, inzâr
(korkutma-sakındırma), tebşîr (müjdeleme) gibi terimler sözlük anlamları farklı
olsa da faâliyet alanları ve amaçları yönünden bazen aynı, bazen yakın
anlamlarda kullanılır.